IDY TEATRALNE 2023/ TEATRO DIENOS 2023
19.00 Premiera spektaklu “Noc Helvera” wg Ingmara Villqista, reż. Jonas Vaitkus, Polski Teatr „Studio” w Wilnie.
Wileński Teatr Stary, ul. J. Basanavičiaus 13. Wstęp biletowany. Bilety dostępne w sieci www.Bilietai.lt
Spektakl w języku polskim z napisami litewskimi./Spektaklis lenkų kalba su lietuviškai titrais.
„Helverio naktis“ pagal Ingmarą Villqistą
„Helverio naktis“ – viena geriausių lenkų dramų, sukurtų per pastarąjį ketvirtį amžiaus. Jos autorius Ingmaras Villqistas – dramaturgas, meno istorikas, teatro režisierius, publicistas. Skandinaviškas menininko pseudonimas neatsitiktinis. Jo kūryba turi panašumų su Ibseno ar Bergmano psichologiniu realizmu, nors galima rasti ir XX amžiaus vokiečių literatūros bei šiuolaikinės Amerikos dramos įtakų. Villqistas ieško žmogiškumo esmės, pirmiausia parodydamas savo personažų kitoniškumą. Jis taip pat rašo apie baimę, neapykantą, meilę, vienatvę ir kančią. „Helverio naktis“ – itin aktualus tekstas, kuriame aprašomi mechanizmai, kurie įsijungia grėsmės akivaizdoje. Tokia naktis gali nutikti bet kur, nes beveik visur susiduriame su kokia nors indoktrinacija – politine, religine ar rasine. Nors Villqisto drama buvo sukurta prieš dvidešimt metų, ji puikiai atspindi šiuolaikiniame pasaulyje vykstančius reiškinius ir baimes.
„Helverio naktis“ pasakoja apie du žmones – moterį ir vyrą, kurie trokšta intymumo, supratimo, abipusės meilės, o kartu ir sukelia vienas kitam skausmą. Moters vaidmenį atlieka Agnieszka Rawdo, o vyro – Edwardas Kiejzikas.
Helveris ką tik grįžo namo. Jis dalyvavo už lango siautėjančiose demonstracijose ir riaušėse, nukreiptuose prieš „niekšus“. Kas tie „niekšai“, nežinoma. Taip pat nežinoma, kokia jėga (politinė, karinė ar dar kita) juos kankins ir dėl to sunaikins. Tačiau visiems aišku, kad tai yra galinga jėga, kuri privers arba pasiduoti, arba mirti. Helveris akivaizdu pasidavė. Jį žavi militaristinės pratybos ir karinė atributika, kurią su malonumu naudoja. Jis negalvodamas priima savo „dievaičių” žvėriškumą. Išsigandusi jo pasakojimų, Karla veltui bando atitraukti karštligišką Helverio dėmesį. Helveris nenori valgyti, nenori ilsėtis. Netikėtai jis pradeda mokyti Karlą karinio muštro, kuris perauga į žiaurumą. Karla pasibaisėja supratųsi, kad jis tai daro jos pačios labui. Jis buvo girdėjęs baisių nuomonių apie Karlą. Ar ji taip pat buvo „niekšas“? Tai negali būti tiesa. „Niekšai“ negali šliaužioti ir žygiuoti, bet Karla gali. Na, dar ne visai, bet Helveris tiki, kad ji greitai išmoks. Po trumpo pasiutimo priepuolio Helveris nurimsta. Tada netikėtai puola Karla. Pretekstas yra tai, kad Helveris neva išmetė Karlos senas nuotraukas. Moteris pradeda daužyti Helverį kumščiais, šaukti ir užgaulioti jį.
Ši intymi drama yra jaudinanti ir, deja, labai aktuali istorija apie meilės ir saugumo troškimą besiformuojančio totalitarizmo laikais, apie tai, kad riba tarp normalumo ir beprotybės, švelnumo ir žiaurumo gali būti stebėtinai plona, o blogis, slypintis už durų nėra toks baisus kaip žmonių širdyse.
Šiame spektaklyje šeimos tragedija subtiliai persipina su totalitarinės socialinės sistemos spaudimą patiriančio žmogaus padėties analize. Gerai parašyti vaidmenys suteikia daug erdvės aktoriams pasireikšti. Jie sukuria visiškai patikimus, bet psichologiškai sudėtingus personažus. Asketiška scenografija papildomai pabrėžia jų patiriamą dramą. Pirmame plane moteris, kuri turi prisiimti sunkiausią naštą ant savo silpnų pečių ir finale padaryti tragišką pasirinkimą: tarp blogio ir blogio.
„Helverio naktis“ skatina apmąstyti aktualius ir tuo pačiu metu esminius žmogiškumo klausimus.
Autorius: Ingmaras Villqits
Režisierius Jonas Vaitkus
Scenografija/Kostiumai: Jonas Arčikauskas
Aktoriai
Helveris: Edwardas Kiejzikas
Karla: Agnieszka Rawdo
19.00 Premjera “Helverio naktis” pagal Ingmara Villqista, rež. Jonas Vaitkus, Vilniaus lenkų teatras „Studija”
Vilniaus Senasis Teatras, ul. J. Basanavičiaus 13. Bilietus galima įsigyti www.Bilietai.lt
Spektaklis lenkų kalba su lietuviškai titrais.
“Noc Helvera” według Ingmara Villqista
“Noc Helvera” to jeden z najlepszych polskich dramatów, jakie powstały w ciągu ostatniego ćwierćwiecza. Jego autorem jest Ingmar Villqist – dramaturg, historyk sztuki, reżyser teatralny, publicysta. Skandynawski pseudonim artysty nie jest przypadkowy. Jego twórczość nawiązuje do psychologicznego realizmu rodem z Ibsena czy Bergmana, choć odnaleźć w niej można także wpływy niemieckiej literatury dwudziestego wieku i współczesnego dramatu amerykańskiego. Villqist poszukuje istoty człowieczeństwa, przede wszystkim poprzez ukazanie inności swoich bohaterów. Pisze także o lękach, nienawiści, miłości, samotności i cierpieniu. “Noc Helvera” jest tekstem niezwykle aktualnym. Opisuje mechanizmy, które budzą się w obliczu zagrożenia. Taka noc może zdarzyć się praktycznie wszędzie, bo niemal wszędzie mamy do czynienia z jakąś indoktrynacją – polityczną, religijną czy rasową. Chociaż dramat Villqista powstał dwadzieścia lat temu stanowi doskonałe odbicie lęków i zjawisk zachodzących we współczesnym świecie.
„Noc Helvera“ opowiada historię dwojga ludzi, kobiety i dorosłego mężczyzny, pragnących bliskości, zrozumienia, wzajemnej miłości, a jednocześnie zadających sobie ból. W roli kobiety wystąpi Agnieszka Rawdo, w roli mężczyzny – Edward Kiejzik.
On dopiero co wrócił do domu. Brał udział w szalejących za oknem demonstracjach i pogromach, wymierzonych przeciwko „ścierwusom”. Kim są owe „ścierwusy” nie wiadomo. Nie wiadomo również jaka siła (polityczna?, militarna?) ma zamiar ich zadręczyć, a w konsekwencji eksterminować. Z rozwoju akcji wynika wszakże niezbicie, że jest to siła potężna, której można albo się poddać, albo zginąć. Helver, jednak się poddał się. Fascynuje go militarystyczny dryl i wojskowe gadżety, którymi z lubością się posługuje. Bezmyślnie akceptuje bestialstwo swych mocodawców. Przerażona jego opowieściami Karla na próżno usiłuje odwrócić rozgorączkowaną uwagę Helvera. Helver nie chce jeść, nie chce odpocząć. Niespodziewanie zaczyna uczyć Karlę musztry. Czyni to z coraz większym okrucieństwem. Karla ze zgrozą stwierdza, że onpostępuje tak dla jej dobra. Słyszał bowiem o Karli nieprzychylne opinie. Czyżby i ona była „ścierwusem”? To przecież nie może być prawda. „Ścierwusy” nie potrafią stawać na baczność, czołgać się i maszerować, a Karla potrafi. No, jeszcze niezupełnie, ale z pewnością wkrótce się nauczy. Po krótkim paroksyzmie szału Helver uspokaja się. Potem niespodziewanie do ataku przystępuje Karla. Za pretekst służy rzekome wyrzucenie przez Helvera jej zdjęć z dawnych lat. Kobieta zaczyna okładać Helvera pięściami, miota wyzwiska. Wynika z nich niezbicie, że Helver od urodzenia jest pod stałą opieką psychiatryczną…
Ten kameralny dramat to wzruszająca i – niestety – bardzo aktualna opowieść o pragnieniu miłości i bezpieczeństwa w czasach rodzącego się totalitaryzmu, o tym, że granica pomiędzy normalnością a szaleństwem, czułością a okrucieństwem bywa zaskakująco cienka, a zło, które czai się za drzwiami nie jest tak straszne, jak to tkwiące w ludzkich sercach. Twórcy spektaklu ze zrozumieniem przyglądają się człowiekowi, który musi dokonać niełatwego wyboru pomiędzy strachem, z którego rodzi się agresja, a odwagą do poświęceń w imię miłości.
W tej sztuce znakomicie splatają się tragedia rodzinna z analizą sytuacji człowieka poddanego presji totalitarnego systemu społecznego. Świetnie napisane role dają duże pole do popisu dla aktorów. Tworzą oni w pełni wiarygodne, psychologicznie skomplikowane postacie. Ascetyczna scenografia dodatkowo uwypukla dramat, który przeżywają. Na pierwszy plan wysuwa się kobieta, która musi wziąć na swoje wątłe barki najcięższe brzemię i dokonać w finale tragicznego wyboru: między złem a złem.
“Noc Helvera” prowokuje do namysłu nad kwestiami palącymi i fundamentalnymi jednocześnie.
Autor: Ingmar Villqits
Reżyseria: Jonas Vaitkus
Scenografia/Kostiumy: Jonas Arčikauskas
Aktorzy
Helver: Edward Kiejzik
Karla: Agnieszka Rawdo
